کارشناسان معتقدند در شرایط سخت تحریمی باید به سمتی رفت که جایگزینی برای ذرت و سویا در داخل پیدا کنیم.
واحد رسانه و تبلیغات شرکت بیتامین، یونس ترکچین , غزل فغانی– اوایل سال گذشته بود که مرغداران با چالش جدی در زمینه تامین نهاده‌ها به ویژه سویا مواجه بودند که با تدابیر اندیشیده شده این موضوع تا حدود زیادی برطرف شده است ولی همچنان کارشناسان معتقدند در شرایط سخت تحریمی باید به سمتی رفت که جایگزینی برای این محصول در داخل پیدا کنیم.
میزگرد/احتمال ممنوعیت کشت ذرت تا چند سال آینده/نباید هزینه کاهش تورم را از جیب مرغدار بپردازیم
در چند سال گذشته نیز در استان گلستان و در مرکز تحقیقات و آموزش جهاد کشاورزی استان گلستان بر روی باقلا برای جایگزینی ذرت و سویا اقداماتی صورت گرفته است که به همین منظور گفت‌وگویی با خانم دکتر فاطمه شیخ رئیس بخش تحقیقات زراعی- باغی این مرکز انجام داده‌ایم که در زیر متن این مصاحبه تفصیلی را می‌خوانید:
سوال:خانم دکتر ممنون از اینکه وقتی در اختیار ما قرار دادید.به عنوان اولین سوال توضیحی درباره جایگاه باقلا در استان می‌فرمائید.
شیخ:در مورد اهمیت و جایگاه باقلا در استان گلستان علاوه بر سازگاری بالای این محصول با شرایط اقلیمی گلستان می توان به موارد زیر اشاره کرد. باقلا به عنوان یک محصول پاییزه نقش مهمی در کشاورزی پایدار استان دارد.
*باقلا سیکل بیماری غلات را می‌شکند
باقلا با تثبیت نیتروژن ۲۸۰- ۱۶۰ کیلوگرم توانمندترین لگوم در تثبیت بیولوژیک نیتروژن محسوب می‌شود. باقلا در تناوب با غلات سیکل بیماری غلات را می‌شکند. برداشت باقلا در اردیبهشت ماه انجام می‌شود و کشاورز فرصت کافی جهت آماده سازی و کاشت محصول بعدی خواهد داشت.
*باقلا گیاه دارویی است و از آن داروی پارکینسون ساخته می‌شود
از سوی دیگر به دلیل خواصی هم چون پروتئین بالا، دوپامین، کلسیم و املاح معدنی فراوان، گیاه باقلا را زمره گیاهان مفید و حتی گیاهان دارویی قرار داده است. به دلیل وجود دوپامین در باقلا از این گیاه در تولید داروهای بیماران پارکینسون نیز استفاده می‌شود.
سوال ظاهرا استان گلستان سایت اصلی برنامه به‌نژادی باقالا هم هست؟
شیخ: بله، تحقیقات جامعی در استان گلستان بر روی باقالا انجام شده است حتی هسته بذری باقلا کشور در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی استان گلستان تولید می‌شود.
سوال:وضعیت تولید باقلا در کشور و استان گلستان چگونه است؟
در حال حاضر 32 هزار هکتار سطح زیر کشت باقلا در کشور داریم و در استان گلستان ۳۰۰۰ هکتار سطح زیر کشت داریم که پس از لرستان که ۵ هزار هکتار سطح زیر کشت دارد رتبه دوم را داریم.
*رتبه دوم گلستان در کشت باقلا/ایران رتبه 12 کشت باقلا را دارد
سوال:آماری وجود دارد که چند کشور در حال حاضر مبادرت به کشت باقلا می‌کنند؟
شیخ: در ۶۶ کشور جهان باقالا کشت می‌شود و ایران رتبه دوازدهم را بین این کشورها دارد و استان گلستان پس از استان لرستان رتبه دوم در کشت باقالا را دارد.
سوال: کشورهای هستند که از باقلا در جیره خوراک طیور خود استفاده کنند؟
شیخ: برخی کشورهای صنعتی این گیاه را برای تغذیه و دام و طیور استفاده کرده‌اند به طور مثال کشورهایی مانند فرانسه و کانادا که به دلایل شرایط اقلیمی (سرمای زمستان و گرمای تابستان) امکان کشت سویا را ندارند از محصولات جایگزین به مانند باقالا استفاده می‌کنند.
*کانادا، فرانسه و برخی کشورهای دیگر از باقلا در جیره خوراک طیور استفاده می‌کنند
سوال:دو ویژگی که می‌توان برای باقلا در نظر گرفت یکی کم آب‌بر بودن و دومی پروتئین بالاست...
شیخ: بله، باقلا ۲۸ تا ۳۲ پروتئین دارد و از سوی دیگر باقالا گیاه پاییزه است که در مناطقی با حداقل بارندگی ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلی متر امکان کشت به صورت دیم را دارد. این محصول از آب سبز استفاده می‌کند.
پروتئین 32 درصدی باقلا/کشت در مناطق کم بارش
سوال:در حال حاضر بر روی چند رقم باقلا در استان گلستان مشغول تحقیقات هستید؟
شیخ: 4 رقم مهتا، شادان، برکت و فیض،رقم برکت سال 1364 برای استان گلستان معرفی شد این رقم از نظر خوش خوراکی و زودپز بودن جایگاه ویژه‌ای دارد اما به دلیل اینکه برخی مشکلات در این رقم بود بعد از ۳۲ سال(1396) رقم فیض معرفی شد این رقم از لحاظ مقاومت در برابر بیماری،زودرسی، تعداد دانه در غلاف و عملکرد محصول نسبت به برکت برتری خاصی دارد.
*تحقیقات بر روی 4 رقم باقلا در گلستان
اما اولین رقم اصلاح شده کم تانن باقالا را سال ۱۳۹۷ به نام رقم مهتا معرفی کردیم که تانن کمتری دارد و یک ویژگی که این محصول دارد نحوه برداشت آن به صورت مکانیزه است که در هزینه‌ها صرفه‌جویی زیادی صورت می‌گیرد.
رقم بعدی نیز، رقم شادان است که ویژگی‌های خاص خود در نوع کشت و عملکرد محصول دارد.
سوال: چرا اصلا در مرکز تحقیقات و آموزش به فکر کار کردن برروی باقلا برای جایگزینی ذرت و سویا افتادید؟
شیخ: تامین جیره طیور (به ویژه ذرت و کنجاله سویا) در صنعت طیور کشور بنا به علل مختلف از جمله تحریم، پاندمی کووید 19 و افزایش نرخ ارز با موانع جدی مواجه شده و بقا و پایداری صنعت مرغداری کشور مورد تهدید واقع شده است. مشکلاتی مثل دسترسی و خرید، واردات، ترخیص از بندر، حمل و نقل نهاده‌ها در داخل کشور، افزایش قیمت جهانی و داخلی دانه ذرت و کنجاله سویا وجود دارد.
*تامین جیره طیور کشور به دلیل برخی مسائل با چالش مواجه است
مضافا تنوع در مصرف اقلام خوراکی جیره طیور در جهت اطمینان‌بخشی از کاهش آسیب تغییرات آنالیز مواد اولیه و داشتن جایگزین مناسب برای اقلام عمده جیره حائز اهمیت است. جهت کاهش واردات این نهاده‌ها، راهبرد توسعه کشت ذرت و سویا به علت تابستانه بودن و محدودیت منابع آبی امکان‌پذیر نیست.
*جایگزینی محصولات زراعی به جای ذرت و سویا در مدیریت و اقتصاد صنعت طیور اهمیت زیادی دارد.
بنابراین یافتن محصولات زراعی پاییزه که قابلیت جایگزینی با سویا و ذرت را داشته باشند، اهمیت زیادی در مدیریت و اقتصاد پرورش طیور خواهد داشت. گیاه باقلا با توجه به درصد بالای پروتئین و دامنه سازگاری وسیع یکی از بهترین گزینه‌ها در بحث جایگزینی می‌باشد. در این راستا باقلا با دامنه سازگاری وسیع و به خاطر داشتن ذخیره مناسب پروتئین، نشاسته، توازن قابل قبول اسیدهای آمینه به عنوان جایگزین بخش قابل توجهی از دانه ذرت و کنجاله سویا در راستای سیاست کاهش وابستگی به واردات نهاده و شعار امنیت غذایی مورد توجه است.
سوال: این رقم‌های اصلاح شده را چه میزان در جیره خوراک طیور استفاده کرد؟
شیخ:با توجه به اصلاحی که صورت گرفته است می‌توان رقم مهتا و شادان را ۳۰ درصد جایگزین سویا و ذرت در جیره غذایی طیور کرد، حتی می‌توان باقلا را به دلیل اینکه از آسیت ششی جلوگیری می‌کند و کلسیم بالایی دارد به عنوان دارو در خوراک طیور استفاده کرد.
*تا 30 درصد می‌توان مهتا و شادان را جایگزین ذرت و سویا در خوراک طیور کرد
سوال: باقلای اصلاح نژاد شده را در فارم‌های نیز آزمایش کرده‌اید؟
شیخ: در 2 فارم نتایج تحقیقات را آزمایش کرده‌ایم، در ابتدا انتظار کاهش عملکرد و تلفات داشتیم که این اتفاق رخ نداد. حتی اگر باقلا در فصل سرد در جیره غذایی طیور قرار بگیرد اثرات مثبتی خواهد داشت.
*در 2 فارم باقلا را در خوراک طیور آزمایش کرده‌ایم
سوال:در رقم‌های اصلاح شده کدامیک پروتئینی بیشتر داشته است؟
شیخ:رقم پروتئین مهتا نسبت به سایر ارقام بیشتر است تانن ندارد و مانع جذب آهن در بدن انسان و طیور نمی‌شود.
سوال: امکان سنجی کشت در استان‌های دیگر هم برای کشت باقلا صورت گرفته است؟
شیخ: بله در 12استان سیستان و بلوچستان، لرستان، خوزستان( دزفول) زنجان، اردبیل، همدان، مازندران، گیلان و گلستان امکان سنجی انجام شده که موفق بوده است.
*امکان‌سنجی کشت باقلا در 12 استان انجام شده است/بهبود عملکرد کشت باید از طریق به‌زراعی انجام شود
سوال: در حال حاضر برنامه‌ای برای افزایش عملکرد باقلاها وجود دارد؟
شیخ: بله، این افزایش و بهبود عملکرد باید از طریق به‌زراعی انجام شود تا تولید افزایش پیدا کند در حال حاضر در هر هکتار 2 و نیم تن دانه خشک و ۲۰ تا ۲۵ تن غلاف سبز به دست می‌آید.