واحد رسانه و تبلیغات شرکت بیتامین–یونس ترکچین و آتنا موذنی: سازمان تعاونی روستایی کشور از سال 1342 تاسیس و نظارت بر اتحادیه‌ها و تشکل‌های مختلفی را بر عهده دارد که برای بررسی نحوه این نظارت‌ها و همچنین تامین نهاده‌ها برای اعضای این اتحادیه‌ها گفت‌وگویی با آقای مهندس محمدرضا جامی سرپرست این سازمان در استان گلستان انجام داده‌ایم که در زیر مشروح این مصاحبه تفصیلی را می‌خوانید:

سوال: آقای مهندس ممنون از وقتی که در اختیار مجموعه بیتامین برای این مصاحبه قرار دادید، به عنوان اولین سوال توضیح مختصری درباره سابقه سازمان تعاونی روستایی ارائه می‌کنید؟

جامی: سازمان مرکزی تعاونی روستایی از قدیمی‌ترین نهادهایی است که در حوزه روستا فعالیت می‌کند، سابقه تشکیل این سازمان به حدود ۶۰ سال پیش باز می‌گردد، این سازمان سال ۱۳۴۲ تشکیل و سه وظیفه اصلی هدایت، حمایت و نظارت بر فعالیت‌های تعاونی‌ها را بر عهده دارد، البته استحضار دارید وزارت تعاون کار و رفاه امور اجتماعی نیز بخشی از امور تعاونی‌ها را در کنار ما بر عهده دارد.

*در استان گلستان ۲۸۳ تعاونی و تشکل با 120 هزار عضو داریم

سوال: در حال حاضر در استان گلستان چند تعاونی و تشکل فعال وجود دارد؟

جامی: در حال حاضر در استان گلستان ۲۸۳ تعاونی و تشکل داریم که با کارکردهای مختلف  فعالیت می‌کنند و ۱۲۰ هزار نفر در استان گلستان عضو تعاونی‌ها سازمان هستند.

سوال: نظارت‌های که بر این تعاونی‌ها و تشکل‌ها انجام می‌شود چگونه است؟

جامی:ما تعاونی‌های کشاورزی تخصصی به مانند دامداران، طیور داران، زنبورداران و …. را تحت پوشش داریم و نظارت‌های مستمر بر آنها داریم.

به طور مثال ما یک بخشی به عنوان نظارت سازمان تعاونی‌ها بر تشکل‌های کشاورزی داریم،استحضار دارید که کشاورزی به عنوان یک شغل دارای قانون است که ما در این راستا به کشاورزان پروانه کار می‌دهیم، درباره تشکل‌ها نیز، این‌ها اتحادیه‌های استانی و ملی خود را دارند که یک شبکه ساختاری است.

سوال: عمده‌ترین فعالیت‌های سازمان در بحث کشاورزی مختص به کدام حوزه‌ها می‌شود؟

جامی:فعالیت‌های سازمان در بخش کشاورزی ‌عمده‌ترینش در بحث تامین نهاده‌ها است که شامل کود، سم و بذر و در بخش دام و طیور نیز تامین نهاده‌های مورد نیاز است، به واسطه شرکت‌هایی که سازمان دارد برای اعضای خودشان و حتی افرادی که عضو سازمان نیستند نهاده‌ها تامین می‌شود.

*50 درصد بذرگواهی شده گندم استان با گردش مالی 300 میلیارد تومانی در اختیار تعاونی است

در حال حاضر به طور نمونه 50 درصد تولید بذر گواهی شده گندم استان در حوزه تعاونی روستایی تولید می‌شود که گردش مالی ۳۰۰ میلیارد تومانی در این حوزه داریم، در بخش نهاده‌های دامی برای طیور نیز اتحادیه‌ها و تشکل‌های زیر مجموعه سازمان در حال فعالیت هستند و تلاش دارند که مواد اولیه مورد نیاز مرغداران را تامین کنند، این اتحادیه‌ها و تشکل‌ها از سامانه بازارگاه با کدگذاری‌های که وجود دارد،  نهاده‌ها را خریداری می‌کنند و به اعضا توزیع می‌کنند که این اعضا بیشتر خرد هستند.

*تولیدکنندگان خرد را تحت پوشش داریم

وظیفه تعاونی‌های ما بیشتر تحت پوشش قرار دادن تولیدکنندگان خرد است تا بتوانیم این واحدهای تولیدی را توانمند و سرپا نگه داریم.نگاه حاکمیتی نیز این است که بخش‌هایی که قابلیت واگذاری دارد با اولویت به تعاونی‌ها واگذار شوند که در این راستا تشکل‌ها، واسطه‌ای هستند که این کار را انجام می‌دهند.

سوال:دربحث نهاده‌ها تولیدکنندگان گلایه‌های دارند و معتقدند که با تاخیر تحویل آنها می شود به طور مشخص سازمان برای حل مشکلات اعضا ورودی داشته است؟

جامی:در بحث تامین نهاده‌ها، نهاده‌های تولیدی که یارانه‌دار هستند تکلیفشان مشخص است، پس از اجرای مردمی‌سازی یارانه‌ها و نرخ ارز قطعاً قیمت‌ها تغییراتی داشت، در آن حوزه شبکه‌های تعاونی مثل تولید کنندگان فعال بودند، به طور نمونه نهاده‌ها از طریق شبکه اتحادیه‌ها و تعاونی‌های ما تامین می‌شود و در این حوزه درتامین نهاده‌ها در شاخص کلان با مشکل جدی مواجه نیستیم، ممکن است درباره نهاده خاصی به مانند کنجاله سویا مشکلاتی وجود داشته باشد که آن هم به عدم تامین به موقع ارز تخصیصی باز می گردد.

*در تامین نهاده‌ها در شاخص کلان مشکل نداریم/مشکل تامین نهاده عدم به موقع ارز است

در حال حاضر در تامین ذرت و جو کمبودی احساس نمی‌شود، قطعاً با اقداماتی که برای تامین کنجاله سویا انجام شده و تامین به موقع ارز مشکلات این حوزه نیز از بین خواهد رفت.

با توجه به آمار جوجه‌ریزی‌ها که انجام می‌شود نیاز به نهاده‌ها مشخص است و برآوردها انجام شده است، اگر محدودیت‌های تامین ارز برطرف شود قطعا در تامین نهاده‌ها با مشکل جدی مواجه نمی‌شویم.

سوال:درباره کنجاله سویا آیا این ظرفیت وجود دارد تا در داخل کشور تولید شود؟

جامی: همانطور که استحضار دارید سه نهاده دامی جو، ذرت و سویا وارداتی است، درباره جو این قابلیت وجود دارد تا در داخل کشور تولید شود و هیچ محدودیتی به لحاظ اقلیمی برای تولید آن نداریم.

درباره ذرت به دلیل آب‌بر بودن این محصول با محدودیت‌های کشت مواجه هستیم.

درباره سویا و کنجاله آن ما محدودیت تولید به لحاظ اقلیم داریم، به طور نمونه سویا در چند استان به مانند مازندران، گلستان، گیلان و اردبیل قابلیت کشت دارد وسطح کشت اراضی در کشور به میزانی نیست که بتوانیم نیازهای داخلی را تامین کنیم، به همین جهت نیازمند واردات دانه سویا برای روغن کشی و تولید کنجاله هستیم.

*برای تولید جو در داخل مشکلی نداریم/ذرت و سویا به دلیل آب‌بر بودن و شرایط اقلیمی امکان کشت نداریم

سوال: در چند وقت اخیر بحث‌های درباره جایگزین‌ نهاده‌های دیگر به جای سویا به میان هم آمده است…

جامی: بله مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی در حال تحقیقات بر روی این موضوع است تا نهاده‌ای جایگزین برای سویا پیدا کند، اما در حال حاضر برای تامین نیاز صنعت طیور نیازمند واردات سویا و ذرت هستیم.

سوال: یکی از وظایف سازمان تعاونی روستایی بحث بازرگانی محصولات کشاورزی است درباره این موضوع چه برنامه ای دارید؟

جامی:ما چند نوع خرید محصول اعم از تضمینی توافقی و مصوب داریم.

خرید تضمینی شامل محصولات کشاورزی به مانند گندم، پنبه و غیره است که بر اساس قیمت‌هایی است که شورای قیمت گذاری قیمت آنها را تعیین می‌کند و ما اقدام به خرید می‌کنیم.

درباره گوشت مرغ نیز قیمت مصوب وجود دارد که توسط کارگروه تنظیم بازار و کارگروه‌های ملی و استانی تعیین می‌شود و ما دخالتی در آن نداریم.

شیوه دیگر خریدهای ما حمایتی است که شامل برخی محصولات کشاورزی می‌شود که دولت در اینجا دخالتی ندارد و تشکل‌ها خودشان اقدام به خرید و فروش کالاها و محصولات می‌کنند در بحث قیمت توافقی هم تشکل‌ها و اعضای آن می‌توانند یک کالایی را به قیمت مناسب از تولید کننده خریداری کنند که این موضوع هم بیشتر برای حذف واسطه‌گری‌ها و جلوگیری از ضرر تولید کنندگان است.

سوال:برخی از تولیدکنندگان از نحوه قیمت گذاری‌ها گلایه‌های دارند و اعتقاد دارند این موضوع باعث شده هزینه‌های تولید جبران نشود؟

جامی: قیمت‌های مصوب قیمت‌های کف بازار است که تعیین آن فرمول خاص خودش را دارد، معمولا قیمتی گذاشته می‌شود و به تولید کننده اعلام می‌شود اگر می‌تواند با آن قیمت محصول خود را به فروش برساند که فبها اگر نتوانست دولت با قیمتی که اعلام کرده آن را خریداری می‌کند، با توجه به اینکه تولید کننده خرد، متوسط و بزرگ داریم، قطعاً در هر واحد قیمت تمام شده یک کالا متفاوت است، باید قیمت‌گذاری انجام شود که مورد توافق همه تولیدکنندگان باشد، البته این موضوع سختی‌های خود را دارد،  باید قیمت میانگین را در نظر گرفت که این موضوع به عنوان قیمت دستوری به حساب نمی‌آید.

*چون دولت ارز نیمایی را تامین می‌کند در قیمت‌گذاری‌ کالاها نقش دارد

سوال:اما در برخی مواقع دولت به ویژه در صنعت طیور قیمت گذاری انجام داده که تولیدکنندگان خرد و کلان به آن انتقاد دارند؟

جامی: قرار بر این بود با شروع مردمی‌سازی یارانه‌ها قیمت گذاری فرآورده‌ها خیلی انجام نشود منتهای مراتب در حال حاضر چون ارز برای تامین نهاده‌ها نیمایی است و از آنجایی که دولت خودش برای تامین ارز ورود می‌کند، قطعاً باید در حوزه قیمتگذاری‌ها نیز ورود داشته باشد.

سوال:بهتر نیست نظام عرضه و تقاضا بازار را تنظیم کند؟

جامی: اینکه نظام عرضه و تقاضا بازار را تنظیم کند نظری است که وجود دارد و نظر وزارت جهاد این است که نهاده‌های تولیدی به موقع تامین شود و تولید در حدی انجام شود که نظام عرضه و تقاضا بازار را بالانس کند.

در حال حاضر با توجه به افزایش قیمت گوشت قرمز تقاضاها به سمت بازار مرغ شیفت شده است و حداقل در یک سال گذشته این تقاضا رو به افزایش بوده است، از این جهت برای جبران تقاضا باید عرضه بیشتر شود  تا نیازها پاسخ داده شود.

سوال:عدم تنظیم توسط خود بازار هم برخی مواقع باعث نوسانات می‌شود؟

جامی: نوسانات دربازار یک بخشی به حوزه عرضه و تقاضا بستگی دارد، البته هزینه‌های جانبی به مانند نیروی انسانی و انرژی را باید در نظر گرفت که هزینه‌های تولید را می‌تواند تحت تاثیر خودش قرار دهد، نظر وزارت جهاد کشاورزی این است که منافع تولیدکنندگان را در تولید ببیند تا تولید تداوم داشته باشیم  و امنیت غذایی به مخاطره نیفتد، با توجه به اینکه صنعت طیور بعد از صنعت نفت و پتروشیمی بزرگترین صنعت کشور به لحاظ گردش مالی است باید اقدامات جدی برای رفع مشکلات آن اندیشیده شود.