واحد رسانه و  تبلیغات شرکت بیتامین، یونس ترکچین و آتنا موذنی_ می گوید حذف ارز ترجیحی، قیمت گذاری دستوری و کمبود نقدینگی در چند ماه گذشته فشارهای زیادی به کارخانجات تولید خوراک در استان گلستان و کشور وارد کرده است.

این صحبت های آقای مهندس رضا افتخارالدین مدیرعامل تعاونی کارخانجات خوراک دام و طیور استان گلستان و رئیس هیئت مدیره اتحادیه کارخانجات خوراک دام و طیور و آبزیان کشور است.

در گفت وگویی یک ساعته در دفتر تعاونی استان گلستان با مهندس افتخارالدین، درباره مشکلات این روزهای تولیدکنندگان اعم از قیمت گذاری دستوری و تعدد سامانه ها و مشکلات آنها پرداخته ایم که در زیر متن این مصاحبه را می خوانید: 

آقای مهندس از  اینکه وقتی را در اختیار ما قرار دادید تشکر می کنم، به عنوان اولین سئوال چند کارخانه تولید خوراک دام، طیور و آبزیان در استان داریم و چه تعداد از این کارخانجات فعال هستند؟

افتخارالدین: بنده هم تشکر می کنم از اینکه وقت گذاشتید، در حال حاضر ما حدود ۶۴ کارخانه در استان داریم که دو کارخانه از خیلی سال‌ها قبل‌تر غیر فعال هستند و ۶۲ کارخانه در حال فعالیت هستند که این  کارخانه‌ها شامل کارخانه‌های خوراک دام، طیور و آبزیان هستند، از این تعداد حدود ۱۴ کارخانه تولید خوراک دام دارند و 46 کارخانه صرفاً تولید کننده خوراک طیور هستند و دو کارخانه دیگر هم تولید خوراک آبزیان دارند.

چه تعداد از این کارخانه‌ها سنتی و چه میزان مدرن هستند؟

افتخارالدین: استان گلستان در بحث مدرن سازی کارخانه‌های تولید خوراک دام و طیور جز استان‌های پیشرو بوده است و خوشبختانه کارخانه‌هایی که در طی سال های اخیر ساخته شده اند بسیار مدرن و دارای تکنولوژی‌های روز جهان هستند حدود ۵۰ کارخانه در استان از تکنولوژی روز جهان استفاده می‌کنند.

آیا تعاونی بحثی درباره اینکه  کارخانه‌هایی که سنتی مانده‌اند را مدرن سازی کند، دارد؟

افتخارالدین: تعاونی در واقع تشکل صنفی صنعت خوراک دام و طیور است و یکی از کارهایی که انجام می‌دهد پیگیری بهسازی و نوسازی کارخانجات است.

برای نوسازی و بهسازی کارخانجاتی که سنتی باقی مانده‌اند کمک‌های لازم را داشته‌ایم، به طور نمونه یکی از کارخانه‌ها دارای آسیاب میکسر بود که در حال حاضر در منطقه ۵ پیکر یک کارخانه مدرن با تکنولوژی روز جهان را راه اندازی کرده اند، کارخانه‌های موجود در استان از لحاظ نرم افزاری پیشرفت های خوبی داشته اند و از لحاظ سخت افزاری نیز از تکنولوژی های نسل سوم استفاده می‌کنند.

البته کار دیگری که در تعاونی انجام می‌دهیم برگزاری کلاس‌های آموزشی برای تولیدکنندگان در جهت دانش افزایی به آنها است.

در حال حاضر چه میزان خوراک در کارخانجات استان گلستان تولید می‌شود و رتبه استان در سطح کشور چگونه است؟

افتخارالدین: بیشترین تخصص کارخانجات مستقر در استان گلستان، بحث تولید خوراک طیور است و در کشور با فاصله زیاد اول هستیم، حدود ۶۰ تا ۶۵ هزار تن ماهیانه در استان خوراک طیور تولید می‌شود، استان دوم حدود ۴۰ تا ۴۵ هزار تن تولید دارد، امیدواریم دوستانی که متولی امر هستند با این صنعت استان که خوب در حال پیشرفت است ور نروند تا خوب کار کند.

اشاره کردید به تولیدات خوراک در کارخانجات استان، عمده مشکلاتی که مدیران این کارخانجات به تعاونی ارجاع می‌دهند تا پیگیری شود چیست؟ خیلی از تولید کنندگان از عدم تامین نهاده‌ها گلایه دارند؟ 

افتخارالدین: مهمترین بحثی که امروز کارخانه‌ها با آن درگیر هستند و یک بحث ملی ا‌ست، بحث تامین نهاده‌ها به ویژه کنجاله سویاست و مشکلات این موضوع به عدم تخصیص به موقع ارز و کمبود آن باز می گردد، در مقطعی ارز تامین شد که قیمت روغن در کشور کاهش یافت که این موضوع ایراد اساسی داشت، بیشترین بحثی که اکثریت کارخانجات به آن مبتلابه هستند تامین مواد اولیه به خصوص کنجاله سویا است.

علاوه بر کمبود نهاده‌ها بیشتر تولید کنندگان با سامانه بازارگاه هم مشکلات جدی دارند. برخی از آنها هم می‌گویند این سامانه تبدیل به یک معضل شده است؟

افتخارالدین:همیشه این موضوع در فکر و ذهن‌ها هست که انحصار بدترین چیز برای کشور است، هر جایی که انحصار وجود دارد مشکلات جدی پیش می‌آید، به خاطر اینکه انحصار باعث مفسده و فساد می‌شود، وقتی ما می‌آییم یک سامانه‌ای را  می آوریم به صورت انحصاری برای یک بانک خاص تعریفش می‌کنیم مشکلاتی را قطعاً ایجاد می‌کند، این سامانه از پایه دقیق طراحی نشده است و کامل تمام ابعادش دیده نشده است که این امر باعث می‌شود در یک جایی به مشکل بر بخوریم، سامانه کوچک بازارگاه می‌خواهد به بیست و چند هزار مرغداری، ۹۰ کارخانه تولید خوراک و چند کارخانه روغن کشی سرویس دهی کند متاسفانه این امکان برایش وجود ندارد امروز نقدهای جدی به این سامانه وجود دارد.

یکی از ضعف‌های اصلی سامانه بازارگاه این است که در انحصار یک بانک است قاعدتاً تمام کسانی که در حوزه دام و طیور کار می‌کنند باید پولشان را در این بانک خاص بگذارند و امکان اینکه در زمان مناسب خرید داشته باشند وجود ندارد، یک مثالی را به شما بگویم، اعلام می‌شود که یک شرکتی به صورت محدود سویا عرضه کرده است اما در همان زمان ممکن است پول مرغدار یا دامدار یا کارخانه دار در یک بانک دیگر باشد تا بخواهند جا به جایی بانکی داشته باشد حداقل چندین ساعت طول می کشد و آن فرد دیگر نمی تواند خرید خود را انجام دهد.

اگر تولید مرغ را یک زنجیره در نظر بگیریم خیلی از مرغداران نمی‌توانند از بازارگاه نهاد خریداری کنند و مجبور می‌شوند از بازار آزاد آن را تامین کنند و بعد مجبور می‌شوند با قیمت دستوری محصول تولید شده را عرضه کنند که برای آنها به صرفه نیست؟

افتخارالدین: این موضوعی که گفتید موضوعی نیست که بنده و یا شما بگوییم همه واقف هستند به آن، متاسفانه ما در کشور دو چیز را با هم خلط مبحث می‌کنیم و فکر می‌کنیم با قیمت گذاری دستوری می‌توانیم جلوی تورم را بگیریم در صورتی که این دو موضوع در علم اقتصاد دو مقوله متفاوت هستند، ما نمی‌توانیم با قیمت گذاری دستوری قیمت مرغ را فلان قدر اعلام کنیم و بعد بگوییم تورم نداریم، قطعاً این موضوع از جای دیگر بیرون می‌زند و مشکل ایجاد می‌کند، ریشه حل تورم اصلاً قیمت گذاری دستوری و ثابت کردن قیمت‌ها نیست، ریشه ایجاد تورم خلق پول بدون پشتوانه است با زور و دستور و اجبار نمی‌توان تورم را کاهش داد.

مثلاً اینکه به تولید کنندگان بگوییم این هفته مرغ را ۸۰ هزار تومان عرضه کنید و هفته بعد هم این قیمت باشد و بعد بگوییم پس تورم ایجاد نکرده ایم این نادرست است.  متاسفانه در سطح کلان تصمیم گیری اقتصاد کشور این خلط مبحث انجام شده است، اینکه شما خلق پول کردید و قیمت‌ها را ثابت نگه دارید باعث افزایش مصرف مرغ می‌شود و این افزایش تقاضا به تورم دامن می‌زند این موضوع قضیه را بدتر می‌کند که بهتر نمی‌کند.

تعاونی چه برنامه‌هایی برای تشویق مرغداران برای استفاده از آماده که از سوی کارخانجات تولید شده است دارد؟

افتخارالدین: سال ۸۸ یک سری بحث‌ها درباره استفاده یا عدم استفاده از خوراک آماده وجود داشت ولی امروز که با هم بحث می‌کنیم همه مرغداران به این علم رسیده‌اند که استفاده از خوراک آماده به صرفه‌تر است.

در حال حاضر مرغداران نظر منفی به خوراک آماده ندارند و با آن مخالفتی ندارند و گاهی ممکن است برخی افراد در رسانه‌ها موضوعاتی را مطرح کنند که باید به پای منافع شخصی آن افراد گذاشته شود.

قرار بود پس از حذف ارز ترجیحی دولت کمک‌هایی به مرغداران و کارخانجات تولید خوراک داشته باشد اما این اتفاق نیفتاد؟

افتخارالدین: قرار بود کمک‌هایی انجام شود اما چون مشخص نبود قرار است چه کمکی انجام شود و از چه محلی باشد همیشه این موضوع یک حلقه مفقوده باز بود، در آن زمان ذرت کیلویی ۱۹۰۰ تومان بود اما بعد از حذف ارز ترجیحی این عدد به یکباره ۱۲۳۰۰ تومان و بعداً ۱۱۳۰۰ تومان شد، یعنی اختلاف قیمت ۶ برابری پیدا شد، البته در مورد سویا هم این اتفاق افتاد و قیمت آن ۶ برابر افزایش پیدا کرد و مشکلاتی برای تولیدکنندگان ایجاد شد.

پس اولین مشکل بعد از حذف ارز ترجیحی کم شدن سرمایه در گردش تولیدکنندگان بود؟

افتخارالدین: دقیقا این اتفاق افتاد.

خوراک حدود ۷۰ درصد قیمت پرورش مرغ گوشتی را شامل می‌شود افزایش  ۶ برابری قیمت ها و جبران آن نیاز به تامین نقدینگی دارد، خیلی از کارخانه‌ها تدبیر کردند و خودشان را جمع و جور کردند یک یا دو برابر را جبران کردند اما جبران مابقی این عدد واقعاً کار سختی بود کسی نتوانست این عددها را جبران کند و متاسفانه از سال گذشته هم بانک‌ها قفل شدند و دیگر وامی را پرداخت نمی‌کنند.

این باعث شد که کارخانه‌های تولید خوراک در این مدت دچار مشکل شوند و به کارخانجات فشار مضاعفی وارد شد.

اگر این موضوع را در کنار قیمت گذاری دستوری بگذاریم، تولید کننده امروز می‌گوید ای کاش یا از اول شروع به کار نمی‌کردم یا تعطیل می‌کند یا به دنبال راه فراریست تا از این صنعت برود، البته تمام تلاش تعاونی این است که سهمیه خوبی از بانک‌ها برای جبران کمبود نقدینگی واحدهای تولیدی در نظر گرفته شود.

به نظر جنابعالی این کمبود نقدینگی و کاهش سرمایه در گردش در بحث تولید هم اثرگذار بود؟

افتخارالدین:ظرفیت تولید در حال حاضر خوب است اما می‌شود بر روی این موضوع که ظرفیت‌ها را بالاتر ببریم فکر کرد و حتی صادرات داشته باشیم، ولی آن چیزی که امروز مهم است تامین نقدینگی است یک جوری این بدهکاری‌ها به همدیگر انتقال پیدا می‌کند تا بتوانند تنگ کار را خرد کنند ولی واقعاً کار پیچیده و سخت شده است.

و صحبت پایانی….

افتخارالدین: امیدوارم کارخانه‌های خوراک که تا امروز به همین گونه آبروداری کرده اند و در سطح کشور پایدار بوده اند سر پا بمانند، البته یک نکته‌ای را همیشه به کارخانه‌های خوراک توصیه کرده‌ایم و باز هم می‌گوییم و آن این است که به علت تعدد سامانه‌ها که با آن سر و کار دارند و این خودش هم معضل شده است، خواهشاً افراد قوی را برای رتق و فتق امور این سامانه‌ها به کار گیرند که کارشان به روز و ثانیه انجام شود که با همه سختی‌هایی که داریم بهانه‌ای دست دستگاه یا فردی ندهیم تا مشکلات مضاعف نشود.

بنده چند روز پیش خبری را مطالعه می‌کردم که اعلام می‌کرد ۲۵ درصد از اقتصاد کشور تحت تاثیر تحریم‌ها است بنده می‌خواستم این خبر را اینگونه تکمیل کنم که ۶۵ درصد از اقتصاد کشور نیز تحت تاثیر خود تحریمی‌هاست، انشاالله یک کاری بکنیم که جلوی این خود تحریمی‌ها را بگیریم.

فکر می کنم اکثر واحدهای تولیدی در حال حاضر پرونده تعزیراتی دارند…

افتخارالدین:بله بنده الان حضور ذهن ندارم که کشتارگاهی پرونده تعزیراتی نداشته باشد.

 تعدد سامانه ها هم معضلی شده است….

افتخارالدین:بله، بنده در بحث بازارگاه به شما توضیح دادم که این سامانه در انحصار یک بانک است، سامانه ستکاوا نیز در انحصار افراد خاص از بدنه یک سازمان خاص است، سامانه‌های دیگر هم البته خیلی تفاوتی ندارند، این سامانه‌ها بیشتر به دنبال منافع کاری خودشان هستند و بیشتر به پیچیده‌تر شدن کار کمک می‌کنند.